سوالات درس نهم حکومت آریایی ها ( ماد و هخامنشی)

۱ـ آریائی ها چه کسانی بودند؟
پاسخ: آریاییان گروهی از اقوام هند و اروپایی بودند که از زمانهای بسیار کهن و به تدریج در فالت ایران و شبه قاره هند مستقر شدند.

۲ـ سکونتگاه اوّلیه اقوامِ هند و اروپایی کجا بود؟
پاسخ: عده ای از مورّخان احتمال میدهند که اقوام هند و اروپایی(آریایی)، نخست در علفزارهای واقع در شمال شرق فلات ایران و جنوب روسیه(در حوالی دریاچه آرال) میزیسته اند. بنظر برخی اقوام هند و اروپایی (آریایی) در حدود۱۵..ق.م. وارد فالت ایران شده و در آن ساکن شدند.(مادها در غرب و مرکز، پارس ها در جنوب، پارتها در شمال شرق).و گروه دیگری نیز از شرق فلات ایران به هند رفتند.(هندی)

۳ـ آشور کدام دولت بود و چرا به سرزمین های همسایگان لشکرکشی می کرد؟
پاسخ: آشور حکومت نسبتا نیرومندی در شمال بین النهرین بود که برای به دست آوردن فلزات، سنگ های قیمتی و…، دائماً به سرزمین های همسایه، هجوم می آورد.

۴ـ علل و چگونگی تاسیس حکومت ماد چه بود؟
پاسخ: حملات و غارتگری های آشوریان، زمینه اتّحاد قبایل ماد را فراهم آورد. رؤسای قبایل مادی، یکی از بزرگان ماد نام دَهیوکَ)که به اشتباه دیااُکو می خوانند(، را به پادشاهی برگزیدند.

۵ـ اقدامات هووخشتره چه بود؟
پاسخ: تشکیل سپاه منظم و کارآمدی از قبایل مختلف ماد، پارس و..، تثبیت قدرت در مناطق وسیعی از ایران، اتحاد با بابِل برای نابود کردن دولت آشور(= نابود سازی آشور با کمک بابِل)

۶ـ نتیجه اقدامات هووخشتره چه بود؟
پاسخ: قلمرو ماد به شمال بین النهرین و بخشهای وسیعی از آسیای صغیر گسترش یافت.

۷ـ آخرین پادشاه ماد که بود شرح دهید.
پاسخ: آستیاگ، پسر و جانشین هووَخْشَتْرَ لیاقت پدر را نداشت و دوران طولانی سلطنت خود را صرف خوشگذرانی و گردآوری ثروت کرد.

۸ـ سرانجام آستیاگ چه شد؟
پاسخ: بزرگان طوایف ماد و مردم که از عملکرد آستیاگ ناخشنود بودند، بر ضد او با کورش هخامنشی همدست شدند

۹ـ سرانجام ماد چه شد؟
پاسخ: سرانجام با فتح پایتخت مادها(شهر هگمتانه) به دست کورش دوم، حکومت ماد، در زمان پادشاهی آستیاگ(=آژدهاک) برافتاد.

.۱۰ـ حکومت هخامنشی چگونه تأسیس شد؟
پاسخ: یکی از نوادگان هخامنش(بنام کورش دوم هخامنشی)، که بر اَنشان حکومت می کرد، قبیله های پارسی را که از سلطه مادی ها ناراضی بودند، متحد کرد. او، سپس با جلب حمایت بزرگان مادی، آستیاگ را از میان برداشت و پادشاهی هخامنشیان را بنیان نهاد.

۱۱ـ اقدامات کوروش دوم چه بود؟
پاسخ: سرنگونی ماد و تشکیل هخامنشیان، لشکرکشی به آسیای صغیر و سرنگون سازی حکومت لیدی و سایر دولت شهرهای آنجا، تصرف تمامی آسیای صغیر، تصرف مناطق شرقی فلات ایران.

۱۲ـ نتایج لشکرکشی کوروش به آسیای صغیر چه بود؟
پاسخ: سرنگون سازی حکومت ثروتمند لیدی)با پایتختی سارد( و دیگر دولت ـ شهرهای آسیای صغیر، دست یابی به ثروت هنگفت، همسایگی با دولت شهرهای یونانی.

۱۳ـ کوروش دوم بابل را چگونه فتح نمود؟(یا دربارهی فتح بابِل توسط کوروش شرحی بنویسید.)
پاسخ: یکی از انسانی ترین و شکوهمندترین فتوحات تاریخ جهان، فتح مسالمت آمیز بابِل توسط کورش بزرگ در سال ۵۳۹ ق.م. است.)فتح بابل بدون جنگ و خونریزی.(

۱۴ـ بابِل قدیم چگونه شهری بود؟ اهمیت فتح بابل چه بود؟
پاسخ: بابِل یکی از بزرگترین شهرهای آن روزگار به شمار می رفت و مردمان و اقوام گوناگونی در آنجا می زیستند. این شهر از نظر داشتنِ بناها و پرستشگاه های با شکوه، مراکز اقتصادی ثروتمند، نهادهای سیاسی و اداری متعدد و در اختیار داشتن راههای ارتباطی با سرزمینهای دور و نزدیک، اهمیت فراوان داشت و تسلط بر آن برای هر فرمانروایی بسیار مهم و مطلوب بود.
۱۵ـ منشور کوروش چیست؟
پاسخ: کورش فرمان داد تا ماجرای فتح صلح آمیز بابِل را بر لوحی استوانه ای از گِل رُس به زبان بابلی بنویسند. این لوح که در سال ۱۸۷۹ م./ ۱۲۵۸ ش. در بابِل کشف شد، هم اکنون در موزه بریتانیا در لندن نگهداری می شود. بسیاری از محققان، منشور کورش را نخستین منشور حقوق بشر میدانند. از این رو، متن آن به ابتکار سازمان ملل متحد به شش زبان رسمی این نهاد جهانی ترجمه شد

۱۶ـ منشور یا بیانیه کورش، نماد چیست؟
پاسخ: نماد فرهنگ انسانی و مدارا جویانه ایرانیان است.

۱۷ـ نتایج فتح بابِل توسط کوروش چه بود؟
پاسخ: تمامی بین النهرین و نیز سرزمینهای سوریه، فلسطین و فنیقیه(لبنان امروزی)، تحت فرمان هخامنشیان درآمد.

۱۸ـ روش و سیرت(شخصیت) کوروش چگونه بود؟
پاسخ: کورش نه تنها به عنوان یک جهان گشا و یا به علّت فتوحانی که انجام داد، بلکه به خاطر شخصیت انسانی اش همواره مورد تحسین و تکریم بوده است. در روزگاری که قتل و غارت و کشتار، روش معمول فرمانروایان و فاتحان بود، کورش با پرهیز از چنین رفتاری، شکل جدیدی از فرمانروایی را به جهان معرفی کرد. این رفتار مدارا جویانه، باعث شد برخی از پادشاهان بعدی از او الگو بگیرند.

۱۹ـ داریوش اول هخامنشی چه زمانی و چگونه به قدرت رسید؟
پاسخ: پس از مرگ مشکوک کمبوجیه، داریوش ـ که از شاخه دیگر خاندان هخامنشی بود ـ با همراهی تعدادی از سران خاندان های بزرگ پارسی، گئومات مُغ و دیگر شورشیان و مدعیان قدرت را سرکوب کرد و بر تخت شاهی نشست.
۲۰ـ اقدامات داریوش اول هخامنشی چه بود؟
پاسخ: فرو نشاندن شورش های داخلی و برقراری آرامش و امنیت، لشکرکشی به شرق(قسمتهایی از غرب و شمال غرب هند را گرفت)، لشکرکشی به مناطق دوردستی در شمال دریای سیاه و جنوب روسیه برای دفع حملات قبایل صحرا گرد سکایی، تأسیس سپاه جاویدان، احداث جاده شاهی، برپایی کاخ ها و بناهای مجلل(به ویژه در شوش و تخت جمشید).جنگ با یونان.

۲۱ ـ اهمیت و شهرت فوق العاده داریوش بزرگ در تاریخ ایران به خاطر چیست؟
پاسخ: به خاطر اقدامات اساسی و کم نظیری بود که برای ایجاد تشکیلات نوین اداری، نظامی و اقتصادی، انجام داد. در واقع داریوش، اصول و شیوه ای از کشورداری را بنیان نهاد که نه تنها در دوره هخامنشیان، بلکه تا قرن ها بعد، همچنان پا بر جا بود و زمینه رونق اقتصادی و شکوفایی تمدنی ایران را
فراهم آورد.

۲۲ـ علل جنگ داریوش با یونانیان چه بود؟
پاسخ: دولت شهرهای یونانی، مخصوصاً آتن، از تسلط ایران بر آسیای صغیر و سواحل شرقی دریای اژه ناخشنود بودند. از این رو، آتنی ها، یکی از شهرهای یونانی نشین آسیای صغیر(میلِتوس= مَلَطیه) را تشویق به شورش علیه هخامنشیان کردند و سپس به همراه شورشیان به شهر سارد هجوم آورده، آنجا را آتش زدند. داریوش تصمیم به تنبیه آتنی ها گرفت.

۲۳ـ نبرد ماراتن را شرح دهید
پاسخ: ناوهای ایرانی نخست جزایر دریای اژه را تصرف کردند و سپس سپاه ایران وارد خاک یونان شد و در جایی به نام ماراتنُ موضع گرفت. آتنی ها مدتی در اظهار اطاعت و یا جنگ تردید داشتند؛ بیشتر دولت شهرهای یونانی از جمله اسپارت که سربازانش به جنگاوری و دلاوری مشهور بودند، نیز در پشتیبانی از آتن جدّی نبودند. سرانجام، سرداران آتنی تنها راه چاره را در حمله سریع و جنگ تن به تن دیدند. یورش یونانیان به قدری ناگهانی بود که کاری از تیراندازان پارسی بر نیامد و سپاه ایران عقب نشینی کرد.

۲۴ـ درباره لشکرکشی خشایار شاه به یونان شرحی بنویسید نبرد.(سالامیس چه نبردی بود؟)
پاسخ: خشایار شاه، به یونان لشکر کشید و آتن را تصرف کرد، اما در نبرد دریایی در تنگه سالامیس توفیقی به دست نیاورد.

۲۵ـ خشایار شاه که بود و چه کرد؟
پاسخ: خشایار شاه، پسر و جانشین داریوش، پس از فرونشاندن شور ش های مصر و بابِل، به یونان لشکر کشید و آتن را تصرف کرد، اما در نبرد دریایی در تنگه سالامیس توفیقی به دست نیاورد.

۲۶ـ نتیجه لشکرکشی های هخامنشیان به یونان ؟
پاسخ: اگرچه هخامنشیان از لشکرکشی به یونان، موفقیت نظامی چندانی به دست نیاوردند، اما دولت شهرهای یونانی تا زمان تسلط مقدونیان بر آن کشور، همچنان حکومت ایران را به عنوان بزرگترین قدرت جهانی می شناختند و به آن احترام می گذاشتند. حکومت هخامنشی نیز نقش فعّالی را در روابط دولت شهرهای یونانی، به خصوص در جریان جنگ های پلوپونزی ایفا کرد.

۲۷ـ جنگهای پلوپونزی چه جنگ هایی بود؟
پاسخ: در جنگهای داخلی یونان(بین آتن و اسپارت) با حمایت هخامنشیان، اسپارت ها پیروز شدند.

۲۸ـ حکومت هخامنشیان از چه زمانی دچار تفرقه درونی شد؟
پاسخ: از زمان پادشاهی اردشیر دوم، چون با برادرش درگیر شد.

۲۹ـ مشکل هخامنشیان در دوران حکومت اردشیر دوم چه بود؟
پاسخ: در ابتدای زمامداری او، برادرش(کورش کوچک) در آسیای صغیر سر به شورش برداشت و با سپاهی از مزدوران یونانی راهی پایتخت گردید. در جنگی که میان دو برادر، کورش کوچک شکست خورد و کشته شد.

۳۰ـ اردشیر سوم که بود؟
پاسخ: پسر و جانشین اردشیر دوم، اردشیر سوم نام داشت. او در ابتدای حکومتش، افراد خاندان سلطنتی و کسانی را که احتمال می داد ادعای شاهی کنند به قتل رساند. او پادشاهی جاه طلب و جنگجو بود و مصر را دوباره ضمیمه قلمرو هخامنشی کرد. اردشیر سوم در آستانه حمله اسکندر مقدونی به ایران، به دست یکی از خدمتکاران کاخ شاهی به قتل رسید.

۳۲ـ داریوش سوم، که بود؟
پاسخ: او آخرین فرمانروای هخامنشی بود که مدتی پس از قتل اردشیر سوم بر تخت شاهی نشست. او دلیر و جوانمرد بود، اما تدبیر و درایت شاهان نخست هخامنشی را نداشت. در زمان او، اسکندر با سپاهی بسیار قوی، آموزش دیده و تشنه قتل و غارت به ایران تاخت. داریوش سوم که از برابر اسکندر گریخته بود در سال ۳۳ .ق.م. نزدیک دامغان کنونی به قتل رسید.

۳۳ـ درباره حمله اسکندر به ایران و سقوط هخامنشیان شرحی دهید؟
پاسخ: در زمان داریوش سوم، اسکندر با سپاهی بسیار قوی، آموزش دیده و تشنه قتل و غارت به ایران تاخت. اسکندر در سه نبرد )گرانیکوس، ایسوس و گوگمل( سپاه هخامنشی را شکست داد و پس از آن، شوش، یکی از پایتختهای هخامنشیان را تسخیر کرد. با وجود دلاوری و رشادت آریو برزن، سردار شجاع ایرانی، سپاهیان مقدونی و یونانی به تخت جمشید رسیدند و مشهور است که به دستور اسکندر این شهر به آتش کشیده شد. داریوش سوم که از برابر اسکندر گریخته بود در نزدیک دامغان کنونی به قتل رسید.

۳۴ـ میراث هخامنشی در یک نگاه کلّی چیست؟
پاسخ: اما میراث و یادگارهای هخامنشیان در آیین کشورداری و فنون سیاست، شیوههای عمرانی، اقتصادی و تجاری، ساخت بناهای باشکوه، ابداع هنرهای جهانی و مدارا جویی فرهنگی و دینی در تاریخ ایران و جهان فراموش نشد. هخامنشیان، ایران را به نخستین حکومت بزرگ جهانی تبدیل کردند. به واسطه تدبیر و سیاست شاهان هخامنشی بود که ایرانیان به تأثیرگذارترین مردم در جهان متمدن و شناخته شده آن روزگار تبدیل شدند.

۳۵ـ چه عاملی زمینه ساز اتحاد قبایل پراکنده مادی و تأسیس حکومت مادی شد؟
پاسخ: حملات و غارتگری های آشور

۳۶ـ اهمیت فتح بابِل برای حکومت تازه تأسیس هخامنشی را شرح دهید.
پاسخ: ثروت زیاد و آبادانی که آن شهر داشت خیلی مهم بود.

۳۷ـ چرا مورّخان، اهمیت زیادی برای نقش داریوش در تاریخ ایران، قائل هستند؟
پاسخ: بخاطر اقدامات و اصلاحات بسیاری که در امور گوناگون انجام داد